Sufi ve Gazel

Kalbi temizleme, nefsi kötülüklerden arındırma ve ilahi aşkı bulma arzusuyla çıkılan bir içsel yolculuk, sufizm. Kökleri 8. yüzyıla kadar uzanan ve İslam coğrafyasından yayılarak Kuzey Afrika, Anadolu ve Asya'da geniş bir hareket alanı bulan tasavvuf geleneği, 12. yüzyılda Hindistan'a ulaştı ve bölgenin çok kültürlü yapısı içinde geniş kitleleri etkisi altına aldı. Tasavvuf öğretisinin gelişiminde, şiir ve müzikle kurduğu yakın ilişkinin önemli bir rolü var. Arap edebiyatının şiirsel yapı taşlarından biri olan ve Türk Divan Edebiyatı'ndaki yaygın kullanımıyla da yakından tanıdığımız gazeller, tasavvuf müziğiyle güçlü bir birliktelik oluşturmuştu. İlk beyitin kafiyesini tutan ve aynı hece ölçüsüne sahip ikili dizelerden oluşan gazel formu, özellikle 13. ve 14. yüzyıllarda Hint tasavvuf müziği ile birlikte gelişerek en bilinen müzikal formlardan biri haline geldi. Hint ve Fars geleneklerini aynı potada eriten şair ve müzisyen Amir Khusrow, 13. yüzyılda Hint sufi müziğinin kurumsallaşmasına yaptığı büyük katkıyla anılıyor.Gazellerde, Hint müziğinde kullanılan birçok geleneksel çalgıyla karşılaşabilirsiniz. Tanpura ve sitar gibi telli sazlar, tabla ve kanjira gibi vurmalı çalgılar ve bambu sapından yapılan bansuri adlı Hint flütünün yanı sıra; Hint müziğinde 20. yüzyılda yaygınlaşan ve sesi akordeonu andıran körüklü bir tuşlu çalgı olan harmonium, gazellerin olmazsa olmaz enstrümanları arasında yer alıyor. Günümüzde, geleneksel sazlarla birlikte gitar ve klavye gibi batı enstrümanlarının kullanıldığı örneklere de sıklıkla rastlamanız mümkün. Gazeller genellikle şarkıcının tüm yeteneklerini sergilediği maneviyat dolu bir yakarışla açılıyor. Daha çok harmonium ve bansuri eşliğinde, gırtlak nağmelerinin öne çıktığı geleneksel vokal doğaçlamalarıyla başlayan gazeller, diğer enstrümanların katılımı ve şiddetini giderek artıran tabla ataklarıyla büyüleyici bir müzikal şölene dönüşüyor. Bu renkli, ruhani ve sürükleyici müziğin 21. yüzyıldaki temsilcileri arasında Wadali Brothers, Zila Khan ve Indira Naik gibi sanatçıları sayabiliriz.